Milieuactivist Erlan Sleur wil binnenlandbewoners wijzen op gevaar kwik in vis

Voorlichtingsposters in taal Wayana’s

Sleur werkt aan groot 'kwikvrij-project' voor Wayana-dorp Apetina

Wayana’s weten echter mogelijk al meer over kwik dan Sleur of wie dan ook

20-06-2013 Door: Paul Kraaijer

Paramaribo – De zich over het Suriname milieu zorgen makende Kenneth Erlan Sleur, voorzitter van de door hem zelf een paar jaar geleden opgezette, maar feitelijk niet echt actieve, stichting ProBioS, Foundation to Protect our Biodiversity in Suriname, werkt aan een volgens hem groot project met betrekking tot kwikvrij eten en drinken in het Wayana-dorp Apetina in het zuidoosten van Suriname.

Sleur liet dinsdagochtend 18 juni in het dagelijkse actualiteiten televisieprogramma ‘Mmanten Taki’ van de staatszenders STVS/SRS weten, dat hij met betrekking tot zijn project contact heeft met de Amerikaanse organisatie Suriname Indigenous Health Fund (SIHFund) van Daniel Peplow en Sarah Augustine die met regelmaat te vinden zijn onder inheemse groepen in het land en vanaf 2007 enige tijd onderzoek hebben gedaan naar kwikvergiftiging onder Wayana’s in Apetina en Anapaike:


In ‘Mmanten Taki’ toonde Sleur een door hem samengestelde voorlichtingsposter met teksten in de taal van de Wayana’s, gemaakt voor binnenlandbewoners met betrekking tot de aanwezigheid van kwik in vis die door inheemsen wordt gegeten. Volgens Sleur een ‘poster met vissen die je het liefst kan vermijden en weer een andere met vissen die redelijk veilig zijn om te eten.’ De posters zijn feitelijk een soort inleiding voor zijn grote project, waar hij zegt nog aan te werken.

Op zijn Facebookpagina schrijft Sleur dat roofvissen veel kwik bevatten en dat dat wordt veroorzaakt door het feit dat die vissen vissen eten die lage hoeveelheden kwik bevatten, maar de hoeveelheid kwik blijft zich ophopen in de roofvissen. Volgens Sleur zou het vooral gaan om organisch (methyl-) kwik dat zich in het spierweefsel van de vis opslaat.

‘Vermijd deze roofvissen dus. Ook kaaiman kan veel kwik bevatten, maar dat lijkt me al duidelijk’, aldus Sleur op zijn Facebookpagina.

Verder stelt hij dat herbivoren vissen relatief veilig zijn om te eten.

Sleur: ‘Als je dus graag vis lust, eet dan vooral deze vissen. Velen zijn slechts te vinden in onze verre binnenlanden. Wil je toch weten of een vis veilig is, dan kan je het soms aan het gebit zien. Scherpe tanden zijn vooral roofvissen, terwijl botte tanden vooral plantenetende vissen (herbivoren) zijn. Er zijn ook omnivoren (alleseters) en de kwikconcentratie in deze vissen schommelt vaak ertussen, wat ook te verwachten was. Omnivoren vissen kan je ook eten maar niet teveel. 1x per week zou nog mogen. Dit geldt niet voor de risicogroepen namelijk: Zwangere vrouwen en jonge kinderen. Het eten van vruchten (vitamine C) blijkt symptomen van kwikvergiftiging te onderdrukken of het vergroot de weerstand. Onderzoek moet nog aantonen hoe dit precies gebeurt.’

De vermeende kwikdeskundige gaat verder: ‘Zwangere vrouwen en jonge kinderen zijn de belangrijkste risicogroepen. Kwik tast namelijk het zenuwstelsel aan dat bij baby's en jonge kinderen nog in ontwikkeling is. Lage concentraties aan kwik hebben al nadelige effecten op het zenuwstelsel en alles wat daarmee te maken heeft zoals het gehoor, leerstoornissen, zien en autisme. Ook jonge vrouwen die nog kinderen willen, moeten uitkijken met deze vissen.’

Sleur schrijft ook dat hij voor het maken van de posters gebruikt heeft gemaakt van dit deel van een vissenlijst:

De gegevens zijn afkomstig uit dit Frans-Guyanees onderzoeksrapport, waarvan volgens Sleur de inhoud veel overeenkomsten zou vertonen met de Surinaamse situatie en vissen. Het rapport dateert echter uit 2001 en de inhoud zou alweer achterhaald kunnen zijn vanwege voortschrijdende kennis en onderzoek:

Sleur: ‘Mijn dank gaat dan ook uit naar de Fransen die gelukkig wel goed onderzoek doen in Frans Guyana, dat gebruikt kan worden voor een beleid gericht op de aanpak van het kwikprobleem.'

Oplossen kwikprobleem is mogelijk, maar de wil ontbreekt bij de regering

Het Surinaamse kwikprobleem kan echter worden opgelost.

Het moet kleinschalige goudzoekers vanuit de overheid aantrekkelijk worden gemaakt en ze moeten financieel in staat worden gesteld om milieuvriendelijke, kwikvrije, goudwinningsapparatuur aan te schaffen. Daarnaast kan het gebruik van kwik worden ontmoedigd door het effectief controleren op gebruik ervan en forse boetes uit te delen aan goudzoekers die de stof gebruiken en door strenge controles aan de grenzen. Zelden tot nooit wordt kwik in een goudwinningsgebied in beslag genomen, simpelweg omdat er nauwelijks tot geen controle is. Zelden tot nooit worden agenten en militairen het binnenland in gestuurd specifiek op zoek naar kwikvoorraden onder de vele goudzoekers, terwijl de regering weet welke schade het gebruik van kwik kan aanrichten aan de biodiversiteit en aan de gezondheid van goudzoekers en lokale inheemsen.

Bijna al het kwik dat op de goudvelden wordt gebruikt komt Suriname binnen via smokkelroutes. De import van kwik is verboden. Slechts kwik voor medische doeleinden mag worden geïmporteerd.

Goedbedoeld initiatief

Het initiatief van Erlan Sleur is positief. In hoeverre de posters echter inhoudelijk wetenschappelijk verantwoord zijn is onduidelijk.


Ook is niet duidelijk in hoeverre en in welke hoeveelheden vissen in de omgeving van Apetina en Anapaike zijn vergiftigd door kwik en daardoor een risico voor de volksgezondheid als ze worden gevangen en gegeten. Het is vanzelfsprekend om te veronderstellen dat dat het geval is, gelet op de goudwinningsactiviteiten in het gebied rond de Wayana-dorpen.
Daarenboven kan het goedbedoelde initiatief van de burger Sleur geen kwaad.

Wayana's weten al meer over kwik dan Sleur of wie dan ook.....
Maar, het is de zoveelste ‘eye-opener’ voor de Wayana’s, die ondertussen dondersgoed weten wat er op de goudvelden gebeurt en dat er kwik verdwijnt in de rivieren en kreken die zij gebruiken om zich in te wassen, te baden en om de vaat te doen en om de vissen erin te vangen en te eten. De Wayana’s hebben in het verleden diverse keren meegewerkt aan kwikonderzoeken en weten ondertussen waarschijnlijk meer over kwik dan Sleur of wie dan ook.....